Zarema-7

Helbestkarek di Kevaneka Niştîman de CEMAL MELAYÎ – JI SORANÎ: HEWAR ASA Dibe ku bêhtir ji sih salan e tu helbestkar li rojhilatê Kurdistanê, bi qasî Celalê Melekşa nav û dengê xwe belav nekiribe û helbesta kêm helbestvanan bi qasî ya wî di nava çîn û tebeqeyên curbicur ên civakê de cih girtibe. Celalê Melekşa ji wan kesatiyan bû ku hertim piştgiriya eniya nû dikirin da ku riya tije strî û astengî ya zimanê kurdî ber bi asoyên ronîtir ve bibin. Helbestkarekî xemxurê gel, welat, çand û wêjeya kurdî bû, pir tişt di jiyana xwe de ezmûn kirine û wek…

Bixwîne

Helbesta Nûjen a Rojhelata Kurdistanê: Peywendî bi Poetîka û Rexneya Edebî ya Modern EHMED ÇAK – JI SORANÎ: REBÎ’ ÎSMA’ÎL ZÊBARÎ Puxte: Puxte: Em dema behsa poetîkayê dikin meram jê şêwaz û pêkhate tuneye. Ji ber ku şewaz pir ji poetîkayê tevtir e û pekhateş peywendî bi tev berhem ê edebî ve heye. Bêtir meram jê eşkerekirina wan zagon û yasa û teknîkan e, ku ji teksta edebî de hene weke pilanekê berhemê edebî ji me re rûn dike. Poetîka naskirina teksta edebî ye berhem dihîne û namoyî (xerîbî) ji rûxsarê teksta xerîb jê dibe. Wê demê nivîskarekî taybet ji…

Bixwîne

Xwendinek bo Beyannameya Helbesta Pêşrew a Kurdî (dakar) ÎBRAHÎM ÊHMEDÎ NIYA – JI SORANÎ: DÎNDAR MISTEFA ZÊBARÎ* destpêka babetî Ji destpêka sala 1990î a zaynî da cure rawestan û mandîbûnekê pêşiya helbesta rojhelatê Kurdistanê girtibû, ji bizavê lkar ket bû, piraniya ew helbestvanên berniyas li jêr sêber û karîgerî û bandora edebê berhengarî a helbestvanên herdu aliyên rewt û bizava edebî ya “Riwange” û “Grûpa Kerkukê” kifrîda bûn, her ji ber wê yekê jî byavê nuykirinê û dahênanê û derbasbûnê di vî kawdanî da gelekî berteng bû, ji bo derbasbûnê jvê rawestana neliv, dalyê guherîn û gorankariyên bingehînên byavê helbestê…

Bixwîne

Hendesey Peyv le Şê’rî Şêt da Xwêndineweyêkî Şê’rekanî Yûnis Rezayî REHBER MEHMÛDZADE – TÎPGUHÊZÎ: MÊHDÎ JAFARZADEH Puxte: Em Witare Basêke Le Ser “Şîntirîn Betal” Yekemîn Komele Şê’rî Bilawkirawey Yûnis Rezayî. Şê’rî şêt şêwazêkî awangardî şê’rî kurdî ye ke dekirê bilyên pêwendîyêkî kem (belam nek sist) le gel koy deqekanî pêş xoy heye û her lew kate da detiwanê bo dahênanekanî diway xoy le deqekanî tazetir da nexşeyek dabirêjê. Yekêk le berçawtirîn taybetmendîyekanî em şêwe şê’re, pêkhatey na xetî û çeşnêk zawzêy wişe ye ke le nawî da debîndrê. Lem witare da hewl dirawe şê’rî şêt be çendîn mêtodî rexneyîyewe bixwêndrêtewe…

Bixwîne

Nûtirxwazî li Qada Wêjeya Cîhanî û Rojhilatê Kurdistanê SALIH SUZENÎ – JI SORANÎ: HEWAR ASA Puxte: Helbesta kurdî ji destpêka nûbûna xwe û heya niha, gelek merhele derbas kirine û gelek qad jî tecrube kirine. Sawer û hevalên ewî û merheleya piştî wan, niha jî di gel de, “Helbesta Şêt (Dîn)” û “Nûtirxwaz” di wê nivîsê de, hewl daye çavê xwe li ser tevaya pêvajoya helbesta wî, li rojhilata Kurdistanê bigerîne. Peyvên sereke: Epistimolojî, nûtirxwazî, helbesta Şêt, helbesta Cuda, hevdemî, anarşîzma zimanî û awangard. Destpêk Beriya niha, di her du nivîsên “Li Gel Pêlên Nû ên Helbesta Kurdî” û “Epîstemolojiya…

Bixwîne

Çoniyetîy Serheldanî Nwêbûnewey Endêşey Şî’rî le Rojhelatî Kurdistan YUNIS REZAYÎ – TÎPGUHÊZÎ: BAWER MAROOFI Puxte: Şî’r wekû baqî hunerekanî dîke peywendî be komelgawe heye û nakirê be bê gorankarî le doxe siyasî û komelayetiye çeqbestuwekan da çawerwanî goran le nawerok û formî şî’rît hebê. Le layekî dîkewe herçî asoy xwêndinewe û bînînî şa’îran firawantir buwe, ziyatir twanîwiyane gorankarî le şî’r da bedî bênin. Yekem destey şa’îranî Kurd be karîgerîwergirtin le doxî sepawî siyasî û komelayetîy Êran û Kurdistan nawerokî şî’ryan gorî û nawerokî nwê niyazî be zimanêkî taze bo derbirîn û formî tazetir bo bîçimgirîn wek şêwazêkî hunerî bû. Ew…

Bixwîne

Helbesta Kurdî ya Modern li Rojhilatê Kurdistanê: Pêşkêşkirineke Kurt GHOTBADIN AHMADI – JI ÎNGILÎZÎ: UMRAN ARAN Li Îranê krîzên siyasî, civakî û ekonomîk ên nîveka yekem a sedsala bîstem, rê li ber bizavên cihêreng vekir ku ev bizav bi nêzikî bi rojhilatê Kurdistanê re pêwendîdar bûn. Li Kurdistanê bi hişmendiya neteweyî û çandî, çalakiyên bingehîn ên curbicur hatin lidarxistin. Li dij stratejiya bêedalet a dewletê li hember kurdan, di 1912an de “Komeleya Cîhanzanî” û “Komeleya Rizgarkirina Kurdistanê”(1) hat damezirandin. Partîzanê navdar Smaîl Xanî Simko(2) di 1921ê de Mahabad rizgar kir. Di 1930î de bi plana Riza Şah bi sûîkastekê hat…

Bixwîne

Hevpeyvîn Ligel ROJEN BARNAS FEXRIYA ADSAY–MIHEMED ŞARMAN ROJEN BARNAS: Navê wî yê fermî Mehmet Gemici ye. Di sala 1944an de li Farqînê hatiye dinyê. Li Diyarbekirê enstîtuya hînkariyê (eğitim enstitusu) xilas kiriye. Di sala 1966an de wek hînkarê koma edebiyatê dest bi kar kiriye û li hin xwendegehên navîn û li lîseya Silîvanê xebitiye. Ji ber xebat û tevgerên xwe yên welatparêzî, şoreşgerî û sendîkayî (TÖS) bi doza D.D.K.O.ya Silîvanê di sala 1971ê de hatiye girtin û du sal ceza xwariye. Di 1979an de beşdarî xebata beşa kurmancî ya kovara Tîrêjê bû. Ji sala 1982yan ve li Swêdê dijî. Rojen…

Bixwîne

Perrîdankên li Ser Pênûsa Min BURHAN TEK Puxte: Ciwanmerd Kulek yek ji romannûs, çîroknûs û wergêrê kurmancî ye. Heta nuha bi qasî ku li ser zimanê wî hatiye rawestin herhal li ser romanûsî û teknîk û şêwaza wî nehatiye sekinîn. Em ê di vê gotarê de hewl bidin ku romana wî ya bi navê Defterên Perrîdankan ji bilî nirxandina giştî bêtir ji hêla vegêrannasî û teknîka wê ve binirxînin. Di pirtûkê de em ê li bersivên mîna teknîkên vegêrannasiyê çawa hatine bikaranîn, di romanê de vegêr rolekî çawa dilîze û li gor beşan vegêrekî çawa hatiye bikaranîn? hwd. bigerin. Em…

Bixwîne

“Bersiv”ên Mîxaîl Baxtîn UMRAN ARAN Puxte: Li gor teorîsyenê rûs Mîxaîl Baxtîn her gotin, her kelam, her gotar ji bo gotin û kelam û gotarine din bersivek in. Her gotin bersiva gotina berî xwe ye û gotina piştî xwe bi xwe re tîne. Heger bersiveke berî wê tunebe jî, gotin bersivekê texmîn dike û xwe saz dike, bi heman awayî hewl dide gotina piştî xwe jî texmîn bike. Ev yek wek teorîsyenê diyalogê di teoriya Baxtîn de cihekî girîng digire. Ev nivîsar angaşt dike ku di bingeha xebatên Baxtîn de jî ev motîvasyon heye û wî xebatên xwe wek bersivên…

Bixwîne

Ji Afrîkaya Başûr Tecrubeyên Reşikan bo Kurdistanê: Steve Biko û Zihna Reş* FEXRIYA ADSAY Puxte: Sala 2016 sedemîn salvegera peymana Sykes-Picot e ku sed sal berê Kurdistan kiribû çar parçe. Sed sal şûn de digel ku Sykes-Picot tu hukmê wê nemaye û derfetên dizayneke nû li ber deriyê Kurdan e, gelo Kurd çiqas amade ne berê qedera xwe biguherînin? Ger em ji bo Bakurê Kurdistanê bipeyivin, digel ku kurd ev ji sî salî zêdetir şer dikin, ji aliyê epîstemolojîk û siyasî ve ne amade ne qedera bi Sykes-Picot hatibû xêzkirin berovajî bikin. Giranî û nîqaş her dem li ser şerê…

Bixwîne

Şerefxan bo Çi Hat Kuştin? MISTEFA DEHQAN – V. GENÇ –  JI ÎNGILÎZÎ: FEXRIYA ADSAY Puxte: Puxte: Di gotara beriya vê “Reflections on Sharaf Khans Autobiography” de (Fikrên Derbarê Otobiyografiya Şerefxan de), me hewl da cimaeta akademîk qanih bikin ku 1012/1603-04, dîroka qebûlkirî ya mirina Şerefxan, red bikin.1 Em vê nêrîna xwe dispêrin çend belgeyên osmanî û ermenî yên neçapkirî ku em li gor van texmîn dikin ku dîroka mirina Şerefxan demeke di navbera 1007/1603-04 û destpêka 1010/1601-02 de ye. Tê îdiakirin ku ihtimal e sedema mirina wî kuştin bû. Dema ev gotar di çapê de bû jî em li…

Bixwîne

Çîrokên Kurdî û dîroka Berhevkirina Wan* MEZHER IBRAHÎMÎ – JI SORANÎ: MÊHDÎ JAFARZADEH Puxte: Çîrok weke janreke girîng a edebiyata gelêrî ye, ev ronîkera gelek ji xalên tarî yên jiyana mirov e û berevajî edebiyata nivîskî, rengvedana serhatiyên xelkê asayî û çîna bindest e. Çîrokên folklor ên kurdî tevî ku li gel motîvên cihanî û destanên hevbeş di nava wan da berçav in lê xwedan hin taybetiyan in ku dibine sedema ciyawaziya wan û çîrokên neteweyên din û xasma jî gelên cîran. Destpêka xebata berhevkirina çîrokên kurdî vedigere nîvê sedsala şanzdehan û di maweya sed û şêst salî de û…

Bixwîne

Xwendineke Binemayî ji Zargotina Kurdistanê – Lêkolîna Rendom* li Ser Beyta ‘Seydewan’ XOSRO SINA – JI FARISÎ: MÊHDÎ JAFARZADEH Puxte: Analîza binemaya berhemên zargotinê û venêrîna hêmanên wan yên navmetnî û herwisa kişfkirina nimûneyên li gor wan, dibe sedema têgihîştineke baştir ji zatê edebiyatê û dikare alîkariya geşedana nimûneyên analîzê, ji bo cûreyên din yên edebî jî bike. Di vê lêkolînê de beytên Seydewan weke nimûneyeke taybet ji çîrokên kurdî yên folklor li gor nimûneya binemayê tê tehlîlkirin. Hedefa vê lêkolînê nasandina zargotina Kurdistanê û venêrîn û tehlîla çarçoweya berhemê li gor nasyartirîn nimûneyên binemayê ne. Rêbaza lêkolînê pirtûkxaneyî û…

Bixwîne