Zarema-9

Hesen Zîrek, Hesen Zîrek Nebû!

Hesen Zîrek, Hesen Zîrek Nebû! MESÛD BÎNENDE LATÎNÎZEKIRIN: BAWER MARÛFÎ Hesen Zîrek le gundî Hermêley ser be şarî Seqiz le nêw renc û azarî hejarî da çawî be rûnakîy dunya heldênê û her le seretay jiyaniyewe têkel be erk û zehmetî karekerî debê; û serbarî hemû emane le temenî 12 salî da, mergî babî ewendeytir dile biçkolanekey birîndar dekat û doxî bêpenayî xoy û daykî awarey şarî Seqiz dekat. Paş mirdinî babî Hesenî mêrmindal, daykî şû dekatewe û Hesen le bêkesî da rû dekatewe gundî Hermêle û le berdestî ew axayey babî meyterî bo kirdibû; û be hoy lêhatûyiyewe naznawî…

Bixwîne

Leyl û Mecnûn’a Şêx Mihemed Can

Zeydin Güllü

Leyl û Mecnûn’a Şêx Mihemed Can ZEYDİN GÜLLÜ Puxte: Mesnewiya Leyl’ê û Mecnûnê mûhîmtirîn mesnewiyek edebiyata klasîk a Rojhilatî ye. Ev mesnewî bi mijara xwe ya estetîk û dramayî ketiye nav edebiyatên Rojhilatî û di edebiyatên cuda cuda de ji aliyê mesnewînivîsên cuda cuda ve hatiye nivîsandin. Ji vî aliyî ve mesnewiya Leyl’ê û Mecnûnê ji bo nivîsandina mesnewiyan bûye wekî arketîpekê. Şêx Mihemed Can û Harisê Bedlîsî (Adak 258-9) jî ev çîrok di edebiyata Kurdî de bi şiklê mesnewiyan nivîsîne. Can şairek edebiyata kurdî ya klasîk a kurmancî ye ku mesnewiya xwe bi zaravayê kurmancî nivîsîye. Can ji ber…

Bixwîne

Monomîta Joseph Camphell

MEHDÎ JAFARZADEH

Monomîta Joseph Camphell* MEHDÎ JAFARZADEH Puxte: Campbell li ser mîtên cihanê xebitî û bingeheka hevpar ji mîtan peyda kir ku weke nimûneyeka hevrist di hemû çandan û di hemû deman da dubare bûye. Û wisa jî teorîya xwe ya monomîtê jî derxist ku li gor wê teorîyê hemû mîtên cihanê di eslê xwe da ji çîrokeka hevrist lêbelê bi hûrgilîyên cihêreng çêbûne. Girîngtirîn monomîta wî ku beşekî zêde ji berhemên wî jî li ser vê yekê ne, monomîta “Leheng” e. Berhemên wek “Star War” û “The Lord of the Rings” û gelek ji berhemên binavûdeng ên sînemaya Hollywood li ser…

Bixwîne

Dêsmana Çîrokên Efsanewî yên Kurdî

Mezher Ibrahîmî

Dêsmana Çîrokên Efsanewî yên Kurdî* MEZHER IBRAHÎMÎ JI SORANÎ: MÊHDÎ JAFARZADEH Puxte: Mebest ji nivîsîna vê gotarê, diyarkirina dêsmana çîrokên kurdî yên efsanewî ye. Di vê lêkolînê de ji modela dariştenasiya Vladimir Propp sûd hatiye wergirtin. Modela Propp ji tehlîlkirina 100 çîrokên rûsî yên efsanewî pêk tê, 31 hêmanên sereke jê re hatine peydakirin ku bingeh û dêsmanên van çîrokan pêk tînin. Propp ji bo van hêmanan bêjeya “erk” bi kar aniye. Encama vê tehlîlkirinê diselimîne ku çîrokên efsanewî yên kurdî, xwedî heman dêsmanên çîrokên rûsî ne û erk jî heman erk in ku Propp destnîşan kirine. Lê li çawanî…

Bixwîne

Karnavala Mîxaîl Baxtîn û Gengeşeyên Derbarê Wê de

Umran Aran

Karnavala Mîxaîl Baxtîn û Gengeşeyên Derbarê Wê de UMRAN ARAN Puxte: Mîxaîl Mîxaîlovîç Baxtîn (1895-1975) yek ji teorîsyenên giring ên sedsala bîstem e. Xebatên wî ji felsefeyê, fenomenolojiyê, heta dîroka çandê, antropolojî û zanista edebiyatê belav dibin. Teoriya wî ya karnavalê di nav xebatên wî de cihekî giring digire. Li vir bi wateya berteng bi tenê karnavalên normal, ne mijara Baxtîn e; herwiha şahî û pîrozbahiyên bi wî rengî jî mijarên wî ne. Baxtîn di karnavalên normal û di şahînetên di rengê karnavalê de, ji hêla civakî ve ruhekî dijber û hêzeke şoreşgerane dibîne. Li gorî wî di karnavalê de…

Bixwîne

Sînemaya Ali Kemal Çınar: Îmtihana bi Mekanê re II-Veşartî

Hüdai Morsümbül

Sînemaya Ali Kemal Çınar: Îmtihana bi Mekanê re II-Veşartî HUDAİ MORSÜNBÜL JI TIRKÎ: ARJEN ARJEN Puxte: Ev nivîs bi îdîaya ku sînema wek cîwar (mekan) dikare bê analîzkirin tevdigere. Cîwar, ewil di fizîkê de, tevî erdnîgarî, avahîsazî, sosyolojî, wêje û felsefeyê îmkanên jinûvexwendinê dide. Nivîs dema tê sazkirin, ew bixwe dibe binemayek û xwe dike cîwar. Peyv, wek alavên avakirinê, hêza wan a watedayîn û sazkirina xuyangê de (a tê avakirin) tê ceribandin. Bi vê riwangeyê, armanca nivîsê, di nav sînemaya kurd de wek xebateke kolandinê dikare bê binavkirin. Bo vê armancê, Veşartî (2016), fîlmê metrajdirêj a Ali Kemal Çınarê…

Bixwîne

Nirxandineke Sosyo-psîkolojîk li ser Retorîka PKKê/PKKyiyan

Mistefa Dewlemend

Nirxandineke Sosyo-psîkolojîk li ser Retorîka PKKê/PKKyiyan MISTEFA DEWLEMEND Hiş li hemberî hinek peyv û formulan nikare têbikoşe, ev bi teslîmiyeteke kamil, bi baldariyeke mezin li hemberî girseyê tên gotin û tavilê li ser rûyên mirovan xuya dibin û serê wan dikeve ber wan. Piraniyê wan van gotinan wek hêzên derxwezayî difikirin. (Gustave Le Bon, Kitlelerin Psikolojisi, r. 92) Puxte: Di jiyana rojane de belkî em gelek caran ji PKKyiyan an jî ji kesên derdora PKKê gotinên weke heval, yoğunlaşma (lêhûrbûn), netleşme (zelalbûn), önderlik (rêbertî), serokatî, halk gerçekliği (rastiya gel), înisiyatif, demokratikleşme (demokratîzebûn), halklar (weke Ortadoğu halkları, Tirkiye halkları), ajanlaştırma (sixûrkirin),…

Bixwîne

Kurd û Çêkirina “Xwetiyên Neteweyî”

Kamal Soleımanı

Kurd û Çêkirina “Xwetiyên Neteweyî”* KAMAL SOLEIMANI – JI ÎNG: FEXRIYA ADSAY Destpêk Di vê nivîsê de, ez li ser çendîn nivîsên nekişifkirî yên rewşenbîrên kurd di rojnameya osmanî Tercüman-ı Hakikatê ya sala 1880 disekinim. Nivîsên rewşenbîrên kurd ên dawiya sedsala 19mîn resmekî îstisnaî yê tirs û hêviyên wan pêşkêşî me dike û her wiha pencereyekê vedike bo têgihiştina hişmendiya kurdên misilman. Ev nivîs hewldanên rewşenbîrên kurd ên bo dawa hebûna xwe ya esasî (primordial) ya wek neteweyeke cuda bin xêz dikin. Ev nivîsên nadir wek çavkaniyeke yekta xizmetê dikin bo têgihiştina şert û mercên siyasî yên di dewra serhildana…

Bixwîne