Hevpeyvînek Ligel Helbestvan Gulîzerê

Hevpeyvînek Ligel Helbestvan Gulîzerê

Gulîzer navekî hêja û girîng e di nav helbesta kurdî ya modern de. Piştî du pirtûkan li ber dilê gelek xwedevanên kurdî şîrîn bû û li ser zimanê wan belav bû. Kengê behsa helbestavanên hêja yê nû bête kirin teqez navê Gulîzerê dikeve nav vê guldesteyê. Em wek xwendevan û heyranê helbestên wê li benda berhemên wê yên nû ne. Me xwest em dengê Gulîzerê bi guftûgoyeke dirêj bigihînin hezkiriyên wê û helbesta wê ya berdest bi awayekî kûr binirxînin.

– ZAREMA: “Serkeftinên çêkirî baweriyên erzan didin mirov” tu dikarî vê xweşrêzika xwe hinekî rave bikî?

– Ev rêzik, her bi naveroka xwe ve girêdayî ye. Lê ez dikarim bi du mînakan rave bikim. Yek bi hêsirên jinê, yek jî bi hêrsa mêran ve. Gelek tevgerên mirovan, wek mîras, ji civakê ji me re mane û hatine jiberkirin. Gelek caran, mêr bi hêrsa xwe, jin jî bi hêsirên xwe serkeftinên çêkirî bi dest dixin û xwe pê dixapînin. Ev rola ku civat li mirovan bar dike û mirov pê hev diçewisînin, ji bin ve xerabe ye. Çiqas serkeftî xuya bikin jî, ev tevger wan kêmtir dike. Çavê herî girîng yê li mirov dinêre, çavê mirov bi xwe ye. Mirov bi kîjan çavî li xwe binêre, ew çav rêya heman nêrînê li ber çavên din vedike.

– Hêrs û hêsir… Ez vê wek rexneyeke dualî, ku mêr û jinan di heman demê de dike hedefa xwe, fam dikim. Rast e?

– Li gorî min ev tesbîtek e. Jin û mêr, her du alî jî dikevin nav vê tesbîtê. Divê em karibin berê xwe bidin her du aliyan jî.

– Di helbesta te de gelek “gotin” û peyvên te ji kûrahiya dengê vegotineke kevneşopa kurdî tên, bêtir jî di berhema Keziyên Jinebî de ev pir eşkere ye. Ya balkêş û serkeftî, bi min xweş jî, ev rêzik û gotin pir bi hêsanî dikarin bibin ravekirina halên şexsî û keftûleftên jiyana modern jî. Hewldaneke te ya taybet bi vî rengî heye?

– Hewldaneke min a bi taybetî, li ser vî tiştî tuneye. Lê belkî di helbestan de, jiyanên jinên gelek aliyan û pirsgirêkên wan berbiçav dibin. Bi ya min keftûlefta ruhê jinan, her çiqas jiyanên wan ji hev cuda bin jî, hinekî ji hev in. Mesela mirov dikare, ne bi tevahî be jî, gelek pirsgirêkên jinên xebatkar, ji devê jineke li derve naxebite, bi tenê bermaliya mala xwe ye jî bibihîze. Ji ber ku hevîrê ruhê wan, bi heman folklorê, bi heman civatê, bi heman çandê hatine ecilandin. Lewra bi heman rêbazan mezin bûne, rastî heman sînoran hatine. Çiqas bi pêş bikevin jî, nikarin benê xwe ji civatê biqetînin. Bav, bira, mêr jî heman rêbazan baş nas dikin. Ew çiqas bi pêş bikevin jî dora wan çaralî bi civatê hatiye dorpêçkirin, zû bi zû nikarin qaliban bişikînin. Jixwe ya ku ez jî dixwazim berbiçav bikim, ew pirsgirêk in ku rehên wan digihîjin civatê.

– Jina kurd her çiqas ber bi jiyaneke modern ve biçe jî nêrina te ya li jiyanê an li têkiliyên jin û mêran hê jî li ser rehên kevnoşepî ne, ez vê yekê ne wek rexneyekê wek tespîtekê dibêjim bo helbesta te. Bi min tişta ku helbasta te serkeftî dike jî ev dîtina rastiya civakî ye, dixwazî tiştekî lê zêde bikî?

– Modernbûn ne cilek e ku li gorî bedena me hatiye dirûtin da ku em carinan li xwe bikin, paşê jî ji xwe bikin. Ên ku wisa dijîn, ji bo îmajê dijîn. Ez naxwazim neheqiyê bikim, lê modernbûna her welatî, li ser axa wî welatî û li ser ruh û rehên wê çandê ava dibe. Eger kok û rehên modernîzmê ne ji wê axê be, wê ew modernîzm çanda wî welatî tune bike. Divê em li vê bifikirin, li ser navê modernbûnê em xwe tune nekin. Êdî hemû cîhan ber bi globalîzmê ve diçe û her kes hinek dişibe hev. Ew kitekitên ku em pê ava bûne, yên ku hebûna me pê ve girêdayî ne, wenda dibin. Xwebûna me, ku xweşikbûna me jî di nav xwe de dihewîne, ji ber ku em her tim di bin siya desthilatdaran de mane, jixwe hinekî kêm e. Ji bo em bi ser bikevin, me dest pê kiriye ku em xwe bişibînin wan. Em hîn bûne ku bi çavê wan li xwe binêrin. Li gorî min, modernbûn jê tê famkirin hinek teqlîd û hinek jî tunekirina çandê ye. Modernbûn bi tenê ne xuyakirina ji derve ye, bi tevahî, bi têgihîştina ruhê mirov ve girêdayî ye û ji wir dest pê dike. Lê ez ji vê formê, ji zindîkirina van peyvan û bi vî hawî qedirgirtina vê çandê hez dikim. Gava ez bi nivîsê, kêlekê bavêjim nav vê jiyanê û jiyanên kevn, ez gelek pê kêfxweş dibim. Lewra gava em li ser kok û rehên xwe geş nebin, wê siberoja me bê kok û bê reh be. Kesên bê kok û bê reh jî gelek zû bi ber bayên sivik dikevin. Ku em vêya di jiyana rojane de ji xwe re nekin kar, wê zarokên me ji çanda me bêpar bimînin û em ê bi wan re pir biêşin. Vegotina êşekê be jî ku wek xwe be, xweşik e. Ku her kes tiştê di ruhê xwe de wek bingeh biparêze û xwe li ser wê ava bike wê xweşiktir bibe. Hezkirina ji çanda xwe girîng e. Ez dixwazim, hinek şaxên vê hezkirinê di ruhên zarokên me de jî zîl bidin. Naxwe zarok ji dê û bavê xwe dûr dikevin û êdî bi çavên biyaniyan li wan dinêrin.

– Bi ya min ev tesbîtên te girîng in, dixwazim tu piçekî zelaltir bikî. Li gor te di pêvajoya modernîzebûnê de em ji kok û rehên xwe qut dibin, xwebûna xwe datînin aliyekî û em zêde ber bi teqlîdkirinê ve diçin? tu dikarî mînak bidî?

– Bi ya min tiştên ku me ji kok û rehên me qut dikin, ne modernîzm e. Ev li ser modernîzmê têgihîştineke xelet e. Ji ber wê jî em vê têgihîştinê xelet bi kar tînin. Wek mînaka ku min li ser azadiya jinê jî dabû, ya ku jinê kêm dike ne azadî bi xwe ye, têgihîştin û qodên xelet ên azadiyê ne. Modernîzm li ser axa me, li welatê me bi awayekî xwezayî geş nebûye û şaxên xwe li nav civakê belav nekiriye. Bi kurt û kurmancî modernîzma ku niha hinek kes jê fam dikin [li bakur], dilbijandina tirkbûnê ye. Mînaka herî mezin jî dev jê berdana ziman û çandê ye. Ew bi çavê zimanekî têkçûyî li kurdî dinêrin, modernîzmê di qada tirkî de dibînin. Gava ji bêgavî kurdî bi kar bînin jî, vî zimanî wek zimanê şîdetê bi kar tînin (Li nexweşxaneyan, li daîreyeke dewletê gava karmendek ji bêgavî bersiva xwe bi kurdî bide, ew bersiv bi hêrs e). Modernîzma ku li ser asasê kolonyalîzmê ava bibe jî, ew ê bişibe kolonyalîstan.

– Rêzikek ji şevnamê: ”Şev ne rûreş e”. Di edebiyatê de bi piranî şev wek destbirayê tarîbûnê bi wateyên neyînî tên bikaranîn lê di berhema te de ev yek berevajî ye. Kurt û kurmancî” şev çima ne rûreş e an rûreşî û şev, têkiliyeke çawa heye di navbera wan de?

– Şev ne rûreş e, rast e. Û mixabin ev hinek berevajî xuya dike. Rûreşbûna şevê, dereweke kesên li derveyî jiyanê ne. Ew her tim jiyanê tenê bi aliyekî wê û kêm dijîn. Jiyanên ku destê xwe di şil û kil de nakin û ji bo jiyana xwe sterîl bihêlin, divê şevê rûreş derxin. Di wan jiyanan de her kes tenê bi aliyên xwe yên baş difikire û bi vî awayî yên din zêdetir nebaş dike. Wek ronî û tariyê. Her du jî wek hev in û parçeyek ji rojê ne. Ruhiyeta mirov bi qasî ku xuya dike nîne, bi qasî parçeyê xuya dike parçeyekî wê jî veşartî ye. Lê mirov bi maskeyan an bi rêbazan wan aliyên veşarti dihêlin û tune dihesibînin. Şev hinek vî aliyê veşartî ye. Ew kes gava li ser aliyên xwe yên veşartî bifikirin, ew ê çêtir fam bikin ku tu ferqa wan û qehpikan, dizan, kujeran tuneye. Wê demê dikarin, hinekî dev ji peyva gunehkariyê berdin. Wê çaxê dikarin bi her du çavan, bi her du aliyan, li tevahiya mirovatiyê û li dinyayê binêrin. Û herkesî wek xwe bibînin. Encax bi vî rengî civat dikare bi pêş bikeve, bi vî rengî mirov dikare ji xeynî ku encaman rexne bike, sedemên wan jî çareser bike û bi gotina wan, wê yên din ji vê gunehkariyê xelas bibin.

– Di helbesta kurdî de gelek caran xwedî jin be jî deng hinekî mêranî û lehengî ye, lê di helbesta te de heqet dengê jina kurd bi her awayî serdest e heya bi anatomiya jintiyê jî, ji helbesta te re bûye mijareke xurt. Ser anatomiya jinê û tesîra wê li ser deng û kesayeta jinê tu dixwazî çi bibêjî an bi te hewce ye ku mirov li ser vî asasî şîroveyan bike.

– Ez li ser vê pir difikirim û ev yek têra xwe jî min diêşîne. Li gorî min gelek tişt bi xwekêmdîtinê û ji xwe kêmhezkirinê ve girêdayî ne. Ji bo jinê ev nêrîn du qat zêde ye. Yanî derba lê dikeve girantir e. Yek ji bo kurdbûna xwe, yek jî ji bo jinbûna xwe derba xwekêmdîtinê du caran dixwe. Jinbûna xwe ya ku bi her rêbazekê qateke cilê din jî lê hatiye kirin û hatiye nixumandin, tune dihesibîne. Ji ber wê, wek xwe çiqas xweşiktir bin jî, li xwe xwedî dernakevin û xwe dixin forma serdestan. Ji bo wan, mînaka mirovekî azad, mêrek e. Ji ber wê wek xwe nameşin, bi dengê xwe napeyivin. Bi vî awayî dibe ku azad bibin lê berdêla wê kuştina ruhê jinbûna xwe ye. Ev gotin bi meriv xweş neyên jî, divê bên gotin. Ji ber ku êşek heta neyê bilêvkirin naguhere. Birînek rastî dermanê xwe neyê baş nabe. Bi ya min derman jî vegotin e. Girîngbûna vê birînê jî, ji vê derê tê ku civak li ser tevgerên jinê ava dibe. Heta jin neguhere, civak naguhere. Qîz û lawên hemû civakan, li ser destê jinan mezin dibin. Paşê ew law dibin bav, bira, mêr ji me re.

– Ez jî bi qasî ditinên xwe bêyî ku biêşînim, dixwazim hinek li ser vê xalê bisekinim. Ji bo jin li xwe mikur werin û bi jinbûna xwe re li hev werin. Ji bo jin bikarin di nav jiyanê de cî bigirin û bi serbilîndî bijîn, hewce nake ku jin jinbûna xwe bikujin. Divê mirov bibîne ku di şer de jî xemla porê jinê an xemla guliyan bi qasî çekên wan, heybetê li mirov dixe.

– “Mêr li ser destê jinan mezin dibin” ev gotin gelek caran ji aliyê jinan jî ji aliyê mêran jî tê gotin, lê îtirazeke min heye ji bo vê. Em dizanin rolên jin û mêran ên civakî li gor kodên bavsalarî hatine diyarkirin, hemû kevneşop, heya hişmendiya jinan bi xwe jî, di bin serdestiya kodên bavsalarî de şikil girtine. Jin çawa dikare bi serê xwe ji hemû kodên civakî azade kur an keçên xwe mezin bike? Ev ne neheqî ye li jinan tê kirin?

– Jin di nav pergaleke ku ji aliyê mêran ve hatiye dorpêçkirin de dijî. Rola wê ya dêtiyê jî li ser vî asasî hatiye sazkirin. Rast e ev neheqîyek e, lê heta ev pergal neyê guhertin, wê ev neheqî jî wisa bidome. Ji bo guhertina vê sîstema bavsalarî jî divê jin pêşengiyê bikin. Gava sîstem bi destê mêran bê guhertin wê ew neheqî heta hetayê bidome.

– Di helbesta te ya Anatomiya Jinekê de terzeke cuda, nûjen heye. Gelo di helbestên bê de lêgerîneke te ya bi vî awayî heye an em wiha bipirsin, şêweya helbestê wek naverokê girîng e li cem te?

– Hewldaneke min a bi vî rengî tuneye. Lê şêwe jî bi qasî naverokê girîng û girêdayî mijarê ye. Her du bi awayekî hev temam dikin. Pirî caran, naverok çiqas xurt be jî, qelsbûna şêweyê dikare helbestê kêm bixe. Her tişt hinekî bi paşxaneya nivîskar û alavên ku bi kar tîne ve jî girêdayî ye. Deng û herikbarî xwendinê xweştir û hêsantir dike. Bi ya min mijara helbestê şêweya xwe jî bi xwe re diafirîne. Şêweya Anatomiya Jinekê cuda ye, ji ber ku ev mijar li cem min tu carî bi dawî nabe û wisa xuya dike jî ew ê her tim berdewam be. Her ku ez bi tiştekî nû dihesim, ev pêhesîn û têgehên min li nav hev dikevin û xwe wek berdewama vê helbestê didin der. Li cem min di helbestê de sînora şêweyê tuneye. Hest û mijar ji bo helbestên min dibin şêwe.

– Di tekane ferhanga kurdî ya înterektîv de li ser helbesta we şiroveyeke wiha heye. Dixwazî tiştekî bêjî?

“ helbestavaneke kurd e çil kezî xwedî du pirtûkên gulên zêrîn e. Keziyên Jinebî, Şevname di helbasta kurdî ya bakûr de du pirtukên hêja ne. Helbasta Gulizerê xwe ji belaxata xeşîmî, dehla rêzkirina aforîzmayan, gullebarana alîterasiyona qafiyeyê xilas kiriye, ku ev her sê pirsgirêkên tirtire ne di helbasta kurdî de. A din femînîzma ku di quleteyna van helbastan de destnimêj digre ne femînîzmeke hazir û nazir li refê marketokan biharmonî, rasterast tiştekî organîk e ku hêza xwe ji binhişa qolektîf a (bnr:jung) jina kurd digre. Ji kelepora kurdan, senteksa dengbêjî, têra xwe kemilî ye. Hun niha dixwazin helbestên baş bixwînin fermo Gulîzer hazir e.”

– Gelek bi kûrahî û felsefîk şîrove kirine. Ji bo mirov ewqas tiştan bibîne, divê mirov bi ser de gelek hûr bibe. Destxweş ji bo xwendina baş û rêzikên xweş.

– Ku ji min re bêjin yek ji baştirîn rêzika helbesta kurdî bêje ez ê teqez van rêzikên te bi lêv bikim:

“serê pêsirên wê tim bi hinne bûn amede bûn ji her dawetê re”

– Di van rêzikan de mirov dikare digel êş û jana kurd û bi taybetî jina kurd dilxweşî, an coşa nav dilê wê jî bibîne, nizanim çima ev rêzik ji kelepora kurdî strana Huseynê Omerî “oy cîranê cîranê” tîne bîra min. Di wir de bi awayekî qerfî meseleyeke pir sosyolojîk bûye stran. Li ser vê meselê tu dixwazi bi kurt û kurmancî li ser têkiliya helbesta xwe, stran û çîrokên kurdî, folklora kurdî çi bibêjî?

– Folklora kurdî bîreke bêbinî ye. Ji bilî ku kêfê dide mirov, di heman demê de ji bo civakê wek neynikeke mezin e. Folklor belgeyên grîng ên sosyolojîk in, ji ber wê jiyana neteweyekê li ber çavan radixe. Helbesta min jî ji gelek aliyan bi folklorê ve giredayî ye. Ez pir berketiya çîrok û stranan im. Pir bi dû peyvên folklorîk ketime. Ji ber wê, her tim guhê min li ser diya min e ka gelo ew ê tiştekî nû bibêje an na. Ji bo min, sohbetên herî bi qalîte, guhdarîkirin û şîrovekirina van mijarên bi diya min re ye. Jixwe bandora wan bû ku di helbestan de xwe da der. Eşqa di dengbêjiyê de tê gotin, şêwaza gotina wan, di ruhiyeta min de xwedî cihekî fireh e. Ez her gava ji Eda Mado “Dewrêşê Evdî” guhdarî dikim, vegotina Edûlê wek ku deriyekî din li ser eşq û jana nav dilê jinê li ber min vedike. Û mesela; yek ji navên qîza min jî Têlî ye, her ku ez lê dinêrim ew vegotina xweşik a strana “Têlî” ya Husênê Farê tê bîra min. Û ez dizanim ku ew ê bide dû şopa navê xwe û rastî hinek şopên din were. Bîst sal paşê îhtimala ku bi keça xwe re li ser vê stranê biaxivim û em li ser şîroveyan bikin kelecaneke mezin dide min.

– Di rêzikê de, min xwest ez di nava anatomî û coşa nav dilê jinê de pirekê çê bikim. Ruhiyeta jin û mêran, rêbazên têkiliyan hema hema li her derê hinek dişibin hev. Dibe ku ev hest û tespît bi sedan caran bi zimanên din hatibin gotin. Lê ya girîng, bi ya min gava hestek wek fikir kurdî be, bi awayekî pişta xwe dide çand û folklora kurdî. Min ji vî alî ve qet li rêzikên helbestê mêze nekiribû. Lê rast e, bi awayekî digihîjin hevdu. Belasebeb negotine, piştî helbest tê belavkirin, êdî ne malê helbestvan e, yê xwendevan e.

– Folklora kurdî her wekî folklora gelek miletên din piranî li ser vegotineke mêr-navendî ye, qala lehengan tê kirin, her çiqas lehengên jin, jinên “fenomen” ên vê vegotinê hebin jî bi taybetmendiyên xwe yên maskûlenî cih digirin. Gelo di vegerîn û lêgerîna di folklora kurdî de, helbesta jinan ber bi wê mêr-navendiyê ve naçe?

– Rast e, di folklora kurdî de jî wek hemû folklorên civatên cîhanê dengê mêran serdest e. Lê di roja me de, hunermendên jin bi helbest û dengên xwe dikarin vê rewşê biguherin û serdestiya mêran a li ser civakê bişikînin. Ev jî girêdayî jinan e ku bi deng û hunera xwe, di nav civakê de ciyê xwe bigirin û qada xwe ya di nav civakê de firehtir bikin. Bi ya min dengê jinê her diçe bilindtir dibe.

– Çendîn sal e tu li derveyî Kurdistanê dijî. Helbesta te bi tayên xurt bi erdinigariyê ve girêdayî bû. Piştî vê veguhestina cih gelo helbestên te yên nû hatin guhertin an di çi rewşê de ne? Mînak, nêrina van helbestên berê, çiqas ma li ser te?

– Rast e, erdnîgarî, çand bi xwe helbestê ava dike. Hinek qod hene meriv ji erdnîgariyê berhev dike û guhertina wan zehmet e. Û di ser de ku mirov ji êşên ji wir hilgirtibe hez bike û wan xweşik bibîne, ew kêm nabin. Xewn û xeyalên mirov jî, di rêwîtiyan de bi mirov re hevaltiyê dikin. Ez leylana bi vê erdnîgariyê tijî me. Cihê ku mirov diçê jî tev li ruhê mirov dibe. Lê nikare asasê ruhê mirov xera bike. Tenê xwe lê zêde dike. Ew jî reng û dengekî din dide nivîsa mirov. Mirov li ku derê bijî, bi dîtinên xwe dinivîse. Kurdistan di nav tûrikê dilê min de ye û ez her tim wê bi xwe re digerînim. Ew bajar qewlê ku Kavafis jî gotibû dide dû mirov û ku nede dû mirov neyê jî, parçeyekî wê xwe li xwe zêde dike li cem mirov. Têgihiştina mirov, ji her tiştî girîngtir e, mirov dişibe welatê xwe, ev gotin gelekî rast e.

– Nêrina min a ji bo helbestên berê, ne heman nêrîna min a berê ye. Di ser nivîsandina wan helbestan re niha bi kêmasi 10-15 sal derbas bûne. Mirov herikbar e, divê biherike û biguhere, kêm an zêde bibe, naxwe pêş ve naçe. Û sal bandorê li mirov dikin, her ku emir mezin dibe, tu di jiyanê de hinek din dipijî, bi dîtinên fireh û fikr û ramanên zelaltir li jiyanê dinêrî. Ne ez ew kesa berê me, ne jî helbestên min. Ew helbestên berê ne, heke îro bihatana nivîsandin wê bi temamî bibûna tiştekî din.

– ‘‘min bi heft zimanan
ji heft jinên di tengasiya zayînê de
dua berhev kirin
ji bo hatina te
nizanim xwedê bi kîja zimanî dizane?’’

– Ji bo van rêzikên te yên bêhempa ku em bengî û heyranê helbesta te ne ka tu yê heya kengî me bê helbest bihêlî Gulîzer xanim?

– Spas ji bo van rêzikên xweş. Dîsa li ser êş û pîrozbûna êşa jinê ye. Wek êşa wan, nifir û duayên wan jî pîroz in. Ev bawerî, rast be, ne rast be, bandoreke mezin li min dikin. Û ji bo min ew peyv wek ku bi sêr bin, xwe bera nav dilê min didin. Carinan ez dixwazim di nav vê cîhana bi sêr de wenda bibim. Gelek biwêj, dua û nifir ji min re wek helbestan tên. Di nav wan de gelek metaforên xurt veşartî ne. Yanî ne gunehê min e ku gava cara ewil ji min re gotin te çawa dest bi helbestê kir; ez qet li ser nefikirîbûm û min gotibû, min ji nifirên diya xwe dest bi helbestê kir. Ne henek bû, ez hîn jî li ser gotina xwe me.

– Li ber destê min hinek xebat hene, lê ez ji weşanê re hinek giran im. Ez helbestan dinivîsim lê heta dikarim, dimeyînim, paşê jî ji nav wan dineqînim û wisa dişînim çapê. Ez naxwazim heman tiştan ji nû ve dubare bikim. Wê helbest werin, lê ez dizanim ku tahma çaya dem negirtî be, kêfekê nade mirov. Lê bendemayîna demgirtina çayê jî tahmeke di nava tahma çayvexwarinê de ye, lê veşartî ye.

– Di nav pêwendiya jinên kurd û wêjeyê de, xuya ye jin bi helbestê re bêtir eleqedar in û li gor roman, çîrok an bi giştî pexşanê, di helbestê de bêtir mînakên jinên serkeftî hene. Tu vê çawa şîrove dikî?

– Li gorî min, nêrîna jinê ya li jiyanê hinek zêdetir lîrîk e. Û ev peyvên ji ruhê wan dizên jî, xwe bi vê formê didin der. Ev girêdayî dîtin û têgihiştinê ye. Ew dîtina ku sinifekê ji nivîsê re çêdike û helbestê dixe rêza dawîn xelet e. Lê destpêkirina bi helbestê hinek din jî hêsan e, ev rast e. Ji ber ku çîrok û roman hinek demên dirêj dixwazin. Mînakên hene gelek serkeftî ne û hêviyên baştir didin min.

– Ev jî heye, bi qasî ku jin di siyasetê de çalak in, di nivîsê de ne çalak in. Bi te jî wisa xuya dike gelo?

– Siyaset û nivîs du qadên ji hev gelek cuda ne. Berê her yekê li hêlekê ye. Meriv nikare bi çavê pêşbaziyekê li nivîs û siyasetê binêre û herduyan bide ber hev.

– Qenaeteke wiha ya giştî heye di nav civata kurdan de “helbestvan û nivîskar” mal û milkê gel û welatê xwe ne. Gelo dema meriv xwezaya mirov bide ber çavan, tu li vê meseleyê çawa dinêrî?

– Bavê min her tim dibêje, ji bo mirovan sermiyanê herî girîng, zarokên mirov in. Ji ber ku çand, ziman, folklor, gavek be jî xwe bi wan re digihîne siberojê. Îcar ji bo neteweyên wek me, ji her tiştî bêpar mane, ev xal girîngtir e. Gava mirov li welatekî bifikire ku ev rol zêdetir li ser milê helbestkar û nivîskaran e. Ji xeynî nivîsê, her tişt di nava demê de wenda dibe. Lewre netewe bi zimanê xwe dibin netewe. Ji bo girîngiya ziman nivîskarekî fînî, Antti Jalava wisa dibêje. “Zimanê dayika min çermê min e û zimanên din jî kincên min in. Mirov çi wext bixwaze, dikare li gorî dilê xwe kincekî li xwe bike, lê nikare çermê xwe biguhere.” Dîsa nivîskarekî din, K.Wassler ji bo rola ziman wisa dibêje: “Ziman ruhê neteweyekê ye.” Ji ber ku wê beden bê ruh nikaribe bijî, li vê derê roleke mezin dikeve ser milê xebatkarên zimên. Ew jî helbestvan, nivîskar û rewşenbîrên vî welatî ne.

– Ji ber ku hemû alavên nivîsên wan ew netew û ew welat in. Ew bi wan diêşin, diqehirin, li ser wan tespîtan dikin û dinivîsin. Ev jî bi tevahî ji hezkirina wan tê. Lê ji xeynî nivîskaran jî, hezkirin ji welatekî re divê. Îcar gava em behsa ziman bikin, divê ev ziman bê axaftin, bê parastin, ew jî bi nivîskaran tenê nabe. Ev bi hezkirin, hişmendî û zanebûna hemû kesan ve giredayî ye.

– Tu niha bi çi karî re mijûl î? Di helbestên nû de tu dîsa giraniyê didî pirsgirêkên jinan?

– Ez niha li Swêdê, li zanîngehê li ser mamostetiya zimanê swêdî dixwînim. Ji bilî wê ji her du zarokên xwe re dêtiyê dikim.

– Ji ber ku ez wek jinek her tim pirsgirêkên jinan dijîm û li derdora xwe dibînim, wek xwezayî giraniya helbestên min jî li ser pirsgirêkên jinan e.

– Ji xeynî helbestan gelo tu bi cureyên din re jî eledeqar dibî wek çîrok, roman, ceribok? An jî weku em dizanin, tu bi îngilîzî jî dizanî, tu ji îngilîzî tiştekî werdigerînî? An jî gelo tiştekî wisa di bernameya te de heye?

– Ji xeynî helbestan, li ser ceribokan jî dixebitim. Niha ji bilî xwendinê cureyên din bala min nakişînin. Rast e min li Tirkiyê mamostetiya îngilîzî xwendibû. Niha di bernameya min de werger tunene. Lê dibe ku di pêş de lê bifikirim.

– Gelek spas ji bo vê hevpeyvîna xweş Gulîzer xanim.

Hevpeyvînek Ligel Helbestvan Gulîzerê

Mihemed Şarman: “Mirov, qasî mîrazê xwe mirazşikestîyê xwe ye jî”

Hevpeyvîn bi Emîr Hesenpûr re

HEVPEYVÎN LIGEL CIWANMERD KULEK LI SER 20:39 “Roman û Çîrok ji bilî Xeyal û Hafizeyan ne yên ti derê ne”

Leave A Reply Cancel Reply

Hevpeyvînek Ligel Helbestvan Gulîzerê

Related Posts

Mihemed Şarman: “Mirov, qasî mîrazê xwe mirazşikestîyê xwe ye jî”

Hevpeyvîn bi Emîr Hesenpûr re

HEVPEYVÎN LIGEL CIWANMERD KULEK LI SER 20:39 “Roman û Çîrok ji bilî Xeyal û Hafizeyan ne yên ti derê ne”

Leave A Reply Cancel Reply