Fexriya Adsay

Nîqaşek li ser ‘Hamal Kürt’ an Hemaltîya Nû ya Mücahit Bilici

Nîqaşek li ser Hamal Kürt an Hemaltîya Nû ya Mücahit Bilici FEXRÎYA ADSAY Sosyolog Mücahit Bilici salên dawî de bi nivîsên xwe yî di rojnameyên Tirkî Taraf û Yeni Yüzyılê de hat naskirin û bala me kişand ser xwe. Di nivîsên wî de tişta zêdetir bal dikşand, wek sosyologekî deşîfrekirina wî ya kodên ziman û rabêjên sîyaseta rojane û bitêgînkirina sergêjî an tevlîhevîya me ya zihnî bû. Ji ber ku gelek ji deşîfre û têgînên wî di nîqaşên zihnî de tevkarîya tijîkirina valahîyekê dikirin, cîyê xwe dîtin û piştî ku ev nivîs, tevî yen nû, wek pirtûk bi navê Hamal…

Bixwîne

Selahattin Demirtaş û Seher an Sîyaset û Seher

Fexriya Adsay

Selahattin Demirtaş û Seher an Sîyaset û Seher FEXRÎYA ADSAY Sehera Selahattin Demirtaş, ji ber nasnameya nivîskarê wê ya sîyasî, peywenda sîyasî û cîvakî ya li Tirkîye û Kurdistanê û helbet elaqeya xwîneran bo wê, xwe li ser mirov ferz dike ku mirov derbarê wê de binivîsîne. Seher, dîsa ji ber nivîskarê wê, ku hevserokê mezintirîn partîya legal a Kurdên bakurî ye, ger elaqeyeke ewqas mezin nedîtiba jî heq dikir li ser bê sekinandin. Sedemên populerîteya wê an himbêzkirina wê ji alîyê girseyeke mezin (dema ev nivîs hat nivîsandin ji 130 hezar hebî zêdetir hatibû firotin) bêtir hewce dike bên…

Bixwîne

Bibîrxistinên Evrim Alataş Çi Li Ber Me Dixin?

Fexriya Adsay

Bibîrxistinên Evrim Alataş Çi Li Ber Me Dixin? FEXRÎYA ADSAY Dibe ku careke din wext hatibe em li dû xwe binêrin û çav li rabirdûyê bigerînin. Îro em çiqas li ser ‘îro û pêşeroj’a xwe li hev nekin, ewqas pêwîst dibe em li dû xwe vegerin. Ma kîjan pirsgirêk an nîqaşên îro dikare ji hegemonyaya rabirdûyê xilas bibe. Em çiqas jê dûr bisekinin, nexwazin wê bibînin jî, wê hukmê xwe li ser îro danîye ji zû ve. Wer xuyaye, em heta hesabê xwe yî bi dîrokê re nebînin, mejîyê me wê zelal nebe an belkî em ê nizanibin ka em…

Bixwîne

Rola Eşîrtî û Pirçandîtiyê di Çêkirina îmaj û Siyaseta Kurdan de

Fexriya Adsay

Rola Eşîrtî û Pirçandîtiyê di Çêkirina îmaj û Siyaseta Kurdan de* FEXRÎYA ADSAY Puxte: Ev nivîs hewl dide, bi saya pirtûka Nuri Fırat a bi navê Aşiret ve İsyan-Batı’nın Kürt Algısı de binêre ka Kurd ji aliyê rojavayîyan çawa hatine teswîrkirin û li Rojava (Ewropa) têgihînek çawa çebûye derbarê Kurdan de. Ji pirtûka Fırat tê famkirin, ji antîkîteyê heta sedsala 21mîn berdewamiyeke bi îstiqrar heye di têgihana derbarê Kurdan de. Li gor vê têgînê, cıvata Kurdan ji eşîran pêk tê û ev asteng e li ber xwe-rêvebirinê û neteweyîbûnê. Vê têgihînê bandor kiriye li ser siyaseta hêzên rojavayî ya li…

Bixwîne

HEVPEYVÎN LIGEL IBREHÎM XELÎL BARAN “dînê ku min dike koleyê miletekî din, ew ne rêya Xwedê ye, ya şeytên e”

Fexriya Adsay

HEVPEYVÎN LIGEL IBREHÎM XELÎL BARAN “dînê ku min dike koleyê miletekî din, ew ne rêya Xwedê ye, ya şeytên e” FEXRÎYA ADSAY IBREHÎM XElÎl BARAN di sala 1981an de li Sirûcê ji dayik bû. Li Zaningeha Dicle û li Zanîngeha Bilkentê li ser ziman û edebiyata Tirkî xwend. Li gelek zanîngehan ders û semînerên li ser zimên, medya, peywendî, dîrok û sosyolojiye dan. Herî dawîyê li City University of New yorkê dersên sosyolojiya Kurdistanê da. Serokê Partiya Kurdistanî (PAKURD) ye. Sê kitêbên wî yê bi zimanê Tirkî he ne. Piştî Komkujiya Roboskiyê dev ji helbestê Tirkî berda. Bi navê “Kurdîesk”ê…

Bixwîne

Derhêner Zeynel Doğan: “Sînema bo me bi tenê ne sînema ye”

Fexriya Adsay

Derhêner Zeynel Doğan: “Sînema bo me bi tenê ne sînema ye” HEVPEYVÎN: FEXRIYA ADSAY Zeynel Doğan di sala 1979 an de li Mereşê ji dayik bûye. 1997 an li Eskişehirê dest bi unîversîteyê kir. Di sala 2002 yan beşa ragihandinê qedand. Di navbera 2002-2005 an li Amedê di Gün Tvyê de xebitiye. 2003an de beşdarî kargeha sînemayê bû ku di bin bana mîhrîcana çand û hunerî ya Amedê de kargeha sînemayê hatibû vekirin. Piştî vê kargehê biryar da ku edî bi sînemayê re eleqedar bibe. Ji 2006an heta 2010an wek koordînatorê beşa sînemayê ya ku di bin banê şaredariya mezin…

Bixwîne

Hevpeyvîn Ligel ROJEN BARNAS

Mihemed Şarman Fexriya Adsay

Hevpeyvîn Ligel ROJEN BARNAS FEXRIYA ADSAY–MIHEMED ŞARMAN ROJEN BARNAS: Navê wî yê fermî Mehmet Gemici ye. Di sala 1944an de li Farqînê hatiye dinyê. Li Diyarbekirê enstîtuya hînkariyê (eğitim enstitusu) xilas kiriye. Di sala 1966an de wek hînkarê koma edebiyatê dest bi kar kiriye û li hin xwendegehên navîn û li lîseya Silîvanê xebitiye. Ji ber xebat û tevgerên xwe yên welatparêzî, şoreşgerî û sendîkayî (TÖS) bi doza D.D.K.O.ya Silîvanê di sala 1971ê de hatiye girtin û du sal ceza xwariye. Di 1979an de beşdarî xebata beşa kurmancî ya kovara Tîrêjê bû. Ji sala 1982yan ve li Swêdê dijî. Rojen…

Bixwîne

Ji Afrîkaya Başûr Tecrubeyên Reşikan bo Kurdistanê: Steve Biko û Zihna Reş*

Fexriya Adsay

Ji Afrîkaya Başûr Tecrubeyên Reşikan bo Kurdistanê: Steve Biko û Zihna Reş* FEXRIYA ADSAY Puxte: Sala 2016 sedemîn salvegera peymana Sykes-Picot e ku sed sal berê Kurdistan kiribû çar parçe. Sed sal şûn de digel ku Sykes-Picot tu hukmê wê nemaye û derfetên dizayneke nû li ber deriyê Kurdan e, gelo Kurd çiqas amade ne berê qedera xwe biguherînin? Ger em ji bo Bakurê Kurdistanê bipeyivin, digel ku kurd ev ji sî salî zêdetir şer dikin, ji aliyê epîstemolojîk û siyasî ve ne amade ne qedera bi Sykes-Picot hatibû xêzkirin berovajî bikin. Giranî û nîqaş her dem li ser şerê…

Bixwîne

Wê Bi Hunerê Xweşik Bibe Welat: Hevpeyvîn Ligel Seywan Seîdiyan

Fexriya Adsay

Wê Bi Hunerê Xweşik Bibe Welat Hevpeyvîn Ligel Seywan Seîdiyan FEXRIYA ADSAY Seywan Seîdiyan ji Rojhilatê Kurdistanê ye; hunermendekî berhemdar î piralî ye û di çendîn qadên cuda de xebat û berhemên wî hene, me xwest em bêtir bi awayekî danasînî li ser hunermendiya wî bipeyivin û wî bi xwînerên Zaremayê bidin naskirin. Di sala 1972an de li Mahabadê ji dayik bûye. Xwendina xwe ya seretayî û kotayî li Mahabadê xilas kiriye. Ji sala 1995an pê ve bi awayekî domdarî xebatên xwe yên hunerî berdewam dike. Perwerdeya xwe ya hunerî li Tehran, Sine, Bokanê dît. Piştre li koleja hunerê ya…

Bixwîne

“…pêlava min ji taca mîrî bilindtir e…” Hevpeyvîn Ligel Mueyed Teyib

Fexriya Adsay

“…pêlava min ji taca mîrî bilindtir e…” Hevpeyvîn Ligel Mueyed Teyib FEXRIYA ADSAY – MIHEMED ŞARMAN Di vê hejmarê de me xwest helbestvan Mueyed Teyib ku ji başûrê Kurdistanê ye û li bakur bi Dîwana xwe ne ba min siwar dike/ ne ax min peya dike tê naskirin, ji nêz ve nas bikin. Helbestvan Mueyed Teyib di sala 1957an de li Dihokê ji dayîk bû. Ji dibistana seretayî heya lîseyê li Dihokê xwend. Di sala 1978an de dest bi fakûlteya Hiqûqê ya zankoya Bexdaye kir. Di radyoya Kurdî û heftenameya Hawkarî de xebitî. Di van salan de wek helbestvan hat…

Bixwîne

Zimanê Malê, Hegemoniya Li Malê

Fexriya Adsay

Zimanê Malê, Hegemoniya Li Malê Fexriya Adsay Puxte: Berhemên wêjeyî di nav şerd û mercên dinya me de tên hilberandin û dibin awayekî avakirina hegemoniya beranber. ji berhemên di girtîgehên Tirkiyeyê de ji aliyê kevne-gêrilayan hatine nivîsandin, ên bi kurdî ji ber bandora zimên bêtir xwemalî û bi xwendevanên xwe re dikarin pêwendiyeke xurt saz bikin, lewma di avakirina hegemoniya beranber de xwedî rolekê ne û bi dengekî xurttir xitabî civakê dikin. Lê ên bi tirkî bandora zimanekî biyanî û her wiha nerîneke biyanî jî di xwe de dihewînin, ji ber vê bi civaka kurd re pêwendiyeke wan a xurt…

Bixwîne

Hevpeyvînek Ligel Kerem Gerdenzerî

Mihemed Şarman Fexriya Adsay

Hevpeyvînek Ligel Kerem Gerdenzerî – MIHEMED ŞARMAN-FEXRIYA ADSAY Di muzîka kurdî de Koma Wetan yek ji komên herî kevn e û wek koma rockê cûreyek nû aniye nav muzika kurdî. Her çi qas ji bilî albûmekê tu albûmên komê derneketibe jî, tekane albûma wan hê jî di nav guhderên kurdî de gelek tê ecibandin. Me xwest em vê koma giranbûha careke din bi bîr bînin û mizginiyekî bidin hezkiriyê komê ku birêz Kerem Gerdenzerî di haziriya albûmeke nû de ye. Bi destûra cenabê te, ji bo xwendevanên me te ji nêztir nas bikin, tu dikarî ji me re piçekî qala…

Bixwîne

Di Kovara Hawarê de Bicîkirina Jinan di nav Rabêja Neteweperwer de

Fexriya Adsay

Di Kovara Hawarê de Bicîkirina Jinan di nav Rabêja Neteweperwer de FEXRIYA ADSAY Puxte: Rabêja neteweperwer dema ku xwe saz dike bi qasî ku li hemberî derve, êdinê xwe terîf dike, hundirê “xwe” jî ji nû ve terîf dike. Yek ji van terîfên hundirîn, a derbarê zayendên civakî de ye. Li gor terîfa nû dabeşkirina rolan û peywirên civakî tên destnîşankirin. Di rabêja neteweperwer a kovara Hawarê de dabeşkirina rolan bi piranî li ser hîmên kevneşopî yên malbatî hatiye kirin. Welat bi teswîrên hezkirî an keçeke bedew ku xîtabî hestên erotîk ên mêran dikin hatiye erotîzekirin an wek dayik û…

Bixwîne

Hacî Qadirê Koyî û Hilatina Neteweperweriya Kurdî (1)

Farangis Ghaderi

Neteweperwerî ji bo sazkirina “civata muxayel” bi amrazên wêjeyê re di nav pêwendiyê de bûye. Li Ewrûpayê hilatina neteweperweriyê wek şêweyek wêjeyî bi hilatina romanê re ketiye tev, lê di wêjeya kurdî de ev helbesta modern e ku hevalbendiya vê fenomenê kiriye û roman, wek cureyekî berbiçav, heta 1950yî jî ne li holê bû. Di vê nivîsê de ez nîqaş dikim ku gelekî beriya peydabûna çapemeniya çapxaneyî, ku di xebatên li ser destpêka neteweperweriya kurdî xala navendî ye, bo kurdan bingeha neteweyê di nav hilberîna helbestkî ya dawiya sedsala 19. de û bi taybetî bi helbestên Hacî Qadirê Koyî (1817-1897) hatiye avêtin. Koyî wateyek nû ya kurdayetiyê afirand û wek “weten/welat” diyar kir, ev bi wateyek nû a siyasî axeke sînorkirî bû, wî bi vê hîmên neteweperweriya kurdî avêt. Ez ê li ser rabêja helbestkî ya Koyî, retorîka wî ya tehrîpkar û tevkariya bo avakirinê, geşbûn û belavbûna neteweperweriya kurdî bisekinim. Xebateke li ser deqên wêjeyî yên dawiya sedsala 19. ku heta vêga nehatiye dîtin, wê dînamîzma neteweperweriya kurdî û peywenda peydabûna wê ya tevlihev ronîtir bike.

Bixwîne

Xwendineke dijmêtinger li ser “Pirça Winda”

Fexriya Adsay

Xwendineke dijmêtinger li ser “Pirça Winda” Fexriya Adsay Kurte “Elbet ez ê xwe bi awayekî teng di nav girêdana civatekê de (partîkularîzm) binax nekim. Lê qet niyeta min tuneye ku ez xwe di rêya gerdûnîtiyeke xumamî, bêşikl û şemal de jî winda bikim.” Aimé Césaire Di pêvajoya mêtinsaziyê de, ligel amûrên şidetê, wêje jî tê de bi zanebûn an bêzanebûn hemû şaxên çandê tên bikaranîn. Di nav civakeke mêtinkirî de jî asayî ye ku wêje û rexneyek dijmêtinger zîl bide. Di wêjeya kurdî de çîroka “Pirça winda” yek ji wan mînakan e ku li dij rabêja mêtinger radibe, wê berovajî…

Bixwîne

Destpêka Şanoyê li Başûrê Kurdistanê

Mahroo Raşidîrostamî

Destpêka Şanoyê li Başûrê Kurdistanê Mahroo Raşidîrostamî – Ji îngilîzî: Fexriya Adsay Kurte Mijara vê nivîsê destpêka şanoya di şêweyê rojavayî ya li başûrê Kurdistanê ye. Nivîs rave dike ku li Kurdistanê dîroka şanoyê bi dîroka perwerdehiyê ve girêdayî ye. Ji ber çend sedemên sosyopolîtîk li Silêmaniyê derket û geş bû. Silêmanî di bin rêvebiriya Babanan de dîrokek wê xwe-îdarekirinê hebû û lewma karakterekî kurd î cuda pê re çêbûbû ku ew kir navenda çalakiyên netewperweriya kurdî. A din, li Tirkiyeyê qedexekirina ziman û çanda kurdî kir ku gelek rewşenbîr û esilzadeyên kurd ên ji Silêmaniyê vegerin malbajarê xwe ku…

Bixwîne

Romanûs wek Mamoste (1)

Chinua Achebe

Romanûs wek Mamoste[1] Chinua Achebe – Ji îngilîzî: Fexriya Adsay Cureyê ku ez dinivîsim li cihê ez lê dijîm bi îzafî tiştekî nû ye û hê jî gelekî zû ye ku mirov rabe bi hûrgilî qala têkiliya navbera me û xwînerên me bike. Bawer im dîsa jî dikarim bi rihetî li ser aliyekî van têkiliyên ku kêm caran tê qalkirin, bisekinim. Ji ber perwerdehiya me ya ewrûpî nivîskarên me wê mazûr bên dîtin ku bibêjin têkiliya di navbera nivîskarên ewrûpî û xwînerên wan li Efrîkayê xwe ji nû ve hildiberîne. Em ji Ewrûpayê fêr bûne ku nivîskar an hunermendek li…

Bixwîne

Hêrs: Cebilxaneya Zanîn û Enerjiyê

Audre Lorde

Hêrs: Cebilxaneya Zanîn û Enerjiyê[1] Audre Lorde[2] ji îngilîzî: Fexriya Adsay Nîjadperestî: Nîjadperest bawer dike ku nîjada wî/wê bi awayekî xwezayî di ser êdin re ye û lewma jî di xwe de mafê serweriyê dihundirîne û îma dike. Jin bersiva nîjadperestiyê didin. Bersiva min a bo nîjadperestiyê hêrs e. Ez bi vê hêrsê dijîm, xwe bi wê xwedî dikim, fêr dibim wê bi kar bînim beriya ku ew dahatûya min biherimîne. Wextekê min ev di bêdengiyê de dikir, ji barê wê ditirsiyam. Tirsa min a ji hêrsê tiştek fêrî min nekir. Tirsa we ya hêrsê jî wê tu tiştî fêrî…

Bixwîne

HEVPEYVÎN BI MEHMET DÎCLE RE

Mihemed Şarman Fexriya Adsay

HEVPEYVÎN BI MEHMET DÎCLE RE “Jibîrkirin Mirin Bi Xwe Ye” Di çîroka kurdî de yek ji navê hêja û serkeftî Mehmet Dicle ye. Bi pirtûka Tayêre, sê berhemên Dicle çêbûn. Dicle di çirokên xwe de bajarekî bi navê Asûsê avakiriye û gelek çîrokên wî li vî mekanê xeyalî(?) derbas dibin.Ev mekan çiqas bi navê xwe xeyalî be jî bi naverokaxwe jîewqasî bi awayekî xurt bi jiyana kurdan ve girêdayî ye û ji mirov tê li nexşeyê li cihê wê bigere. Asûs (wek mekan) mîna derekî ku êdî em niştecihên wan nas dikin, dawiya jiyana wan meraq dikin bi rih û…

Bixwîne

FETISÎNA DI NAV PIRTÛKAN DE

Fexriya Adsay

FETISÎNA DI NAV PIRTÛKAN DE Fexriya Adsay Nivîskarek dema hê nivîsa xwe di serê xwe de disêwirîne, di serê wê/wî de pirsên çi, çawa, çima û ji bo kê dinivîsîne diçin û tên. Bersiva van pirsan li gorî dem, civak an kesan her daîm di nav veguherînekê de ye ku ewqas awayên vegotinê û cureyên nivîsê hene û wê hebin. Bersiv gelek caran bi giştî bi epîstemolojî û paradîgmaya serdema nivîskar re girêdayî ne. Piştî van diyarkerên bingehîn peywenda siyasî, aborî, çînî, civakî û çandî ya nivîskar di şêwe û naveroka nivîsê de xwedî bandor in. Lewma asayî ye ku…

Bixwîne

HESTIYÊ ZIMÊN TUNEYE LÊ DIKARE HESTIYAN BIŞKENÎNE

Amir Hassanpour

HESTIYÊ ZIMÊN TUNEYE LÊ DIKARE HESTIYAN BIŞKENÎNE Amir Hassanpour Amir Hassanpour bi xwendineke ji nêz ve, ya li ser biwêjên ji temamê dinyê, hêza axaftinê ya di afirandina yekdestiyên (monopoly) zanîn û desthilatdariyê dinirxîne. Bi pêşketina nivîsê re û taybetî piştî belavbûna matbaayê, her ku çû axaftinê girîngiya xwe winda kir û bi qewlê teorîsyenê siyaseta aborî û pisporê ragihandinê Harold Innis (1897-1952) ê ji Zanîngeha Torontoyê, girîngî kete ser “ragihandina mekanîze”. Pirsgirêka sereke ya di ragihandina mekanîze an hevbandoriya di ser medyaya girseyî re, meyla wê ya astengkirina diyalog û her wiha, bi gotina Innis, kedîkirina “yekdestiyên zanînê” û…

Bixwîne

VEJANDINA ZIMANÊ IBRANÎ

Jeff Kaufman Jeff Kaufman

VEJANDINA ZIMANÊ IBRANÎ Jeff Kaufman 1. Destpêk Li Îsrailê dema mirov îro li rewşa ibranî dinêre, pir zehmet e bawer bike ku ibranî di nav sedsalekê de ji zimanekî mirî û ji axiverên xwecih bêpar, tevî zêdeyî 5 milyon axiveran derketiye asta zimanekî çalak û zindî. Ev pêşketina wî ya bêemsal ku mirov ecêbmayî dihêle, bala min kişand ser ibranî û vejîna wî. Ez dixwazim li vê serkeftinê binêrim û bibînim ku kîjan aliyên vê vejandinê dikare li zimanên din bê tetbîqkirin. Wek hemû kesên ku derheqê vejandina zimanê ibranî de dinivîsînin, ez ê jî bi zelalkirina bikaranîna xwe ya…

Bixwîne

Gotar

Ji Hejmara 14mîn

Hemû Nivîskarên Hejmara 14.

Ji Edîtor Piştî sê salan ji nû ve merheba. Sê sal berê bê xatirxwestin û bêyî ku derdê xwe bibêjin, me weşandina Zaremayê sekinandibû. Sedema vê dibe ku ev be ku wê demê hesta tenêtî û bêhêvitiyê bi me girtibû û me îhtimala rasthatina li mixetabên xwe pir kêm didît (behsa yek du kesan nakim). Helbet a girîng ew e ku mirov di nav bêhêvitirîn şert û mercan de bikaribe ber bi armanca xwe bimeşe, biafirîne. Lê taqeta mirov jî sînorekî wê heye. Divê ev jî bê gotin, piştî ku weşandina Zaremayê wek matbû sekinî, demekê li ser kovarazarema.blog de…

Bixwîne

Gotar

“Zerdeşt Kurd bû!”: Zerdeştîya Nû di nav Kurdên Başûr de

Edith Szanto

Edith Szanto Ji Îng.: Fexrîya Adsay Puxte: Piştî ketina Mûsilê di 2014a de, hin Kurdan ji Îslamê nefret kirin û berê xwe jê guherîn. Gelek bûn ateîst, ên din jî di Zerdeştîyê de li hewînîyê gerîyan. Li gor kesên bûn Zerdeştî, Zerdeştî dînê “resen” ê Kurdan bû berîya ku bibin Misliman. Di 2015a de, li Silêmanîyê du navendên Zerdeştîyê vebûn, herdu jî ji alîyê Rêvebirîya Herêma Kurd hatin naskirin. Bi taybetî, wan hewl nedan ku Zerdeştîyê ji nû ve biafirînin bi awayê xwe yî niha û yê dîrokî yê li Îran û Asyaya Başûr hatîye temrînkirin. Ji dêvla wê, wan…

Bixwîne